Gatunek: Platan klonolistny
Nazwa łacińska: Platanus acerifolia
Obwód na 130 cm: 498 cm
Wysokość: 21 m
Wysokość osadzenia korony: 2,20 m
Rozpiętość korony: N – 11,20 m, S – 13,70 m, W – 10,80 m, E – 9,70 m
Lokalizacja: działka 1278 w obr. 207 Rzeszów, GPS1992: X: 245016 , Y: 714728
Ogólny stan drzewa:
Pień wydrążony (pusty) z szczeliną (dziuplą) na kierunku NW o wysokości 2,05 m i rozpiętością w najszerszym miejscu na 0,28 m, otoczona obustronnie mocnymi kolumnami kalusowymi. W tym samym kierunku powyżej około 5,5 m dziupla po wyciętym konarze. Kilka niewielkich ran po redukcji konarów. W koronie drzewa pajęczyna wiązań dynamicznych. Od strony E ptasie gniazdo. Drzewo pomnikowe, dobrze rokujące na przyszłość. W obrysie korony od strony E, 3,10 m od pnia, znajduje się lekkie ogrodzenie, na kierunku NW w odległości 4, 00 m od pnia wyeksponowany na cokoliku kamień narzutowy. Pozostała część terenu pod obrysem korony chłonna, trawiasta.
Charakterystyka gatunku:
Pochodzenie platana klonolistnego jest od dawna przedmiotem kontrowersji, co uwidacznia się w nazwach nadawanych mu przez różnych botaników. Jest to okazałe szybko rosnące drzewo liściaste o bardzo szerokiej koronie, grubym pniu i bardzo rozłożystych konarach. Szerokość korony może przekraczać 30 m. Kora odpada od pnia specyficznymi płatami pozostawiając na pniu i konarach żółtawobiałe łaty. Liście dłoniasto klapowane skrętoległe. Kwiatostany i owocostany w postaci kulistych główek na długich szypułkach. Platan klonolistny znany jest w Europie od ponad 1700 lat. Należy do drzew najlepiej znoszących przesadzenia i cięcia w koronie.
Siedlisko:
Drzewo rośnie na niewielkim skwerku między fosą Zamku Lubomirskich, a ul. Zamkową. W odległości 1,35 (najkrótsza odległość) od strony ulicy znajduje się murek oporowy. W obrysie korony od strony E, 3,10 m od pnia, znajduje się lekkie ogrodzenie. Na kierunku
Historia drzew i otoczenia wokół:
Budowę zamku w Rzeszowie, na terenie Grodziska, rozpoczął Mikołaj Spytek Ligęza, od jego nazwiska nazywany „Ligęzowem”. Po jego śmierci i zakończeniu konfliktu o majątek właścicielem Rzeszowa został Jerzy Sebastian Lubomirski, mąż Konstancji Ligęzianki. Czasy Lubomirskich to okres przebudowy nie tylko zamku, ale i całej dzielnicy zamkowej z licznymi stawami i ogrodami. Ważnym elementem był także Pałac Letni (Palais d’ete) wybudowany w przyzamkowym ogrodzie, nazywano go pałacem ogrodowym. Organizacją ogrodu zajmowali się ogrodnicy: Popp, Szewtog, Ketner. Zgodnie z inwentrzem z 1761 r. ogród wyglądał tak: „Po drugiej stronie fosy na wprost Zamku Ogród wspaniały kasztanami i grabiną wysadzony, w drzewa różne rodzaje obfity”. Począwszy od drugiego dziesięciolecia XIX w. dzielnica zamkowa w Rzeszowie uległa licznym zmianom, co było związane z tym, że zamek przestał pełnić funkcję rezydencjonalną, a władze austriackie, które go przejęły urządziły tam sąd i więzienie. Dawne założenia pałacowo – parkowe wokół zamku i pałacyku letniego Lubomirskich stopniowo zanikały. A w ich miejsce Austriacy zasadzili drzewa i krzewy. Przez stulecia założenia zieleni towarzyszyły zamkom, pałacom, a w związku z rozwojem przemysłu i budową nowych osiedli z czasem pojawiło się określenie zieleni miejskiej – parku, zieleńca itp. Działalność władz w zakresie upiększania miasta zielenią w XIX w. spowodowała, że w okolicach ulicy 3 Maja następująco uzupełniono drzewostan: koło kościoła farnego i wzdłuż północnej granicy Placu Farnego zasadzono lipy, zasadzono nową aleję kasztanową na nowe grobli usypanej kilkadziesiąt lat wcześniej na przedłużeniu ulicy Kasztanowej, której początek biegł od budynku Komunalnej Kasy Oszczędności na skrzyżowaniu ul. Zamkowej z ul. 3 Maja. Z kolei sama ul. Zamkowa osadzona została kasztanami, a na skarpie fosy zamkowej posadzono lipy i kasztany itp. W latach 1906 – 1910 wybrukowano kilka ulic m.in. ulicę Zamkową, która była jedną ze znaczniejszych w mieście. Zaczynała się przy placu Śreniawitów i dochodziła aż do ulicy 3 Maja.
Dane metryczne i stan wiedzy na – 31 stycznia 2023 r.
Źródła:
Dendrologia – W. Seneta, J. Dolatowski, J. Zieliński
https://www.drzewa.nk4.netmark.pl/index.php
Encyklopedia Rzeszowa, pod red. J. Draus, G. Zamoyski, Rzeszów 2011.
Dzieje Rzeszowa t. I i II, pod red. F. Kiryka, Rzeszów.
- Codello, Zamek rzeszowski w XVIII w., [w:] Rocznik Województwa Rzeszowskiego, R. V, Rzeszów 1969, s. 93 – 105.
- Ciołek, Ogrody polskie, Warszawa 1978.
- Kotula, Tamten Rzeszów, Rzeszów 2003.