Charakterystyka gatunku:
Topola szara jest najszybciej rosnącą topolą w Polsce. Szybko osiąga bardzo duże rozmiary. Pień o jasnoszarej (białej) korze, u podstawy drzewa przechodzącej w ciemnoszarą. Wysokość drzewa przekracza 40 m. Korzenie płytko rosnące rozłożyste. Blaszkowate pojedyncze liście na pędach, od spodu rzadko porośnięte włoskami. Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie. Wiatropylne zebrane w zwisające jak strączki kotkowate (puszyste) kwiatostany. Okres kwitnienia, przed rozwinięciem się liści: marec-kwiecień. Owoce wytwarzane w ogromnych ilościach, drobne, suche, wielonasienne torebki otwierające się dwiema lub więcej klapami. Zebrane są w puszyste, białe owocostany, przypominające watę.
Gatunek: Topola szara
Nazwa łacińska: populus x canescens
Obwód na 130 cm: 463 cm
Wysokość: 30 m
Wysokość osadzenia korony: 3,44 m
Rozpiętość korony: N – 12,80 m, S – 14,50 m, W – 15,50 m, E – 9,10 m
Lokalizacja: działka 451/29 w obr. 213 Rzeszów, GPS1992: X: 247458, Y: 714165
Ogólny stan drzewa:
Okazałe drzewo w bardzo dobrej kondycji. Zdecydowanie wyróżnia się w szpalerze drzew rosnących wzdłuż ulicy Przy Torze. Od strony W korzeń przyduszający, zapewne związany z występującym chodnikiem i jezdnia drogi. Na kierunku E niezabliźniona rana po usuniętym konarze. W koronie nieliczny susz. Drzew dobrze rokujące na przyszłość. Zgłoszone do objęcia ochroną pomnikową przez Fundację Będzie dziko dnia 8 lutego 2023 r.
Siedlisko:
W obrysie korony od strony W na odległości 1,94 m znajduje się krawężnik chodnika, między jezdnią, a chodnikiem przebiegają instalacje liniowe: woda i oświetlenie lamp. To ostanie wykonane kilka miesięcy temu. Drzewo rośnie na sporym skwerku między jezdnią i chodnikiem ul. Przy Torze, a torowiskiem kolejowym (poza obrysem korony ok. 35 m od pnia). Teren pod koroną w 60% chłonny, nie utwardzony z licznymi nasadzeniami.
Dane metryczne i stan wiedzy na – 31 stycznia 2023 r.
Źródła:
Dendrologia – W. Seneta, J. Dolatowski, J. Zieliński
https://www.drzewa.nk4.netmark.pl/index.php
T.J. Filozof, Staromieście w 1849 r. studium historyczno – gospodarcze, Rzeszów 2006.
T.J. Filozof, Struktura przestrzenna i własnościowa Staromieścia w świetle galicyjskiego katastru podatkowego z 1849 r., „Prace Historyczno – Archiwalne”, T. XVIII, Rzeszów 2006, s. 211 – 263.
T. Jandziś, Ze staromiejskich dziejów. Charakterystyka dawnej wsi Staromieście, cz 1, z. 2, Rzeszów 2006.
Encyklopedia Rzeszowa, pod red. J. Draus, G. Zamoyski, Rzeszów 2011.
J. Malczewski, Obecnie dzielnice Rzeszowa, niegdyś przedmieścia i wsie podmiejskie, Rzeszów 1989.
Staromieście jako osada, a później wieś powstała zgodnie z naturalnymi warunkami wzdłuż szlaków drożnych i w pobliżu rzek. Postępujące osadnictwo najczęściej odbywa się kosztem lasów, gajów itp. Rozwój Staromieścia w kierunku północno – zachodnim odbywał się kosztem Puszczy Sandomierskiej. W wyniku karczowania lasu kompleks leśny zastępowały pola uprawne i w XVIII w. rozwinął się tutaj przysiółek Miłocin. Powstały wtedy cztery niwy: Zagórze, Zawsie, Zalesie i Miłocin. Szybki rozwój Miłocina w XVIII i XIX w. był konsekwencją budowy linii kolejowej i rozparcelowaniem istniejącego tutaj folwarku i w rezultacie powstaniem Państwowej Szkoły Rolniczej. W rozwoju Staromieścia i Miłocina ważną rolę odegrało powstanie linii kolejowej Kraków – Lwów w latach 1858 – 1861 (zrealizowaną przez firmę Kolej Karola Ludwika), ponieważ przy jej budowie, a później także i obsłudze pracę miały całe rodziny, nie tylko kmiece, ale i zagrodnicze czy biedota. Pracowali jako dróżnicy kolejowi, zawiadowcy, maszyniści, dozorcy lub pracownicy obsługi. W niektórych miejscach znajdowały się niewielkie budynki, które powstały przy budowie linii kolejowej: budki wartownicze czy zawiadowcze. Sieć osadnicza oraz infrastruktura wiejska była uzależniona od lokalnego środowiska hydrologicznego, układu terenu oraz przebiegu szlaków komunikacyjnych. W 1890 r. oddano do użytku drogę kolejową Rzeszów – Jasło. W XX w. podjęto budowę linii w kierunku północnym, najpierw do Kolbuszowej (1964), a potem do Nowej Dęby (1971). W latach 60. i 70. XX w. wprowadzono na dużych obszarach nową zabudowę wielorodzinną i zakłady usługowe. Najwięcej domów powstało na płn. wsch. od miasta oraz za torami kolejowymi. W Staromieściu do budowania domów i innych budynków kmiecie używali sosny czy jodły, zaś ogrodnicy i komornicy – topoli, olchy i wierzby. Dachy zazwyczaj kryto słomą, dopiero w XX w. najbogatsi mieszkańcy zaczęli wprowadzać dachówkę. W 1849 r. 82,4 % lasów w Staromieściu stanowił las wysokopienny liściasty, z kolei 12,4% las wysokopienny iglasty, a pozostałe 5,2% las niskopienny. Wśród domów na Staromieściu rosły wierzby, a sady owocowe ciągnęły się zwykle do dróg zagumnianych.
