Gatunek: Klon zwyczajny
Nazwa łacińska: Acer platanoides
Obwód na 130 cm: 340 cm
Wysokość: 21 m
Wysokość osadzenia korony: 2,40 m
Rozpiętość korony: N – 9,50 m, S – 11,50 m, W- 8 m, E – 6,50 m
Lokalizacja: działka 1270 w obr. 207 Rzeszów, GPS1992: X: 244995, Y: 714821
Ogólny stan drzewa:
Pień drzewa pochylony w kierunku fosy Zamku Lubomirskich około 40%, widoczne uszkodzenia korzeni nabiegowych od jezdni al. Pod Kasztanami. W koronie drzewa na konarze w kierunku E dwa gniazda. Średniej wielkości dziupla na konarze od kierunku W. Na pniu widoczne zabliźnione rany po cięciach korekcyjnych. Drzewo bez oznak infekcji grzyba. Prezentuje się okazale i dobrze rokuje na przyszłość. 9 lutego 2023 r. Fundacja Będzie dziko złożyła wniosek w dniu o objęcie drzewa ochroną pomnikową.
Charakterystyka gatunku:
Jeden z trzech rodzimych gatunków klonu obok jaworu i polnego. Średniej wielkości drzewo o nisko posadowionej i prawie kulistej koronie. Bardzo duże dłoniasto klapowane liście umocowane naprzemiennie na gałęziach, ogonek liściowy wydziela sok mleczny. Liście w różnych porach roku zmieniają się efektownie kolorystycznie. Owoce mają postać podwójnych skrzydlaków o szeroko rozpostartym koncie i płaskimi orzeszkami. Sercowaty system korzeniowy o płytkim zagłębieniu.
Siedlisko:
Drzewo rośnie w pobliżu mało ruchliwej drogi al. Pod Kasztanami z jednej strony, a z drugiej nad skarpą fosy pobliskiego zamku. Krawężnik parkingu otacza drzewo w kształcie podkowy lub literki U z trzech stron, średnia odległość od pnia to 1,10 m. Na połowie zasięgu korony teren jest utwardzony, nieprzepuszczalny dla wody. Przy samym pniu niewielki kwadrat z otwarciem na fosę, o bokach około 1,10 m odsłania glebę. Od strony fosy teren częściowo utwardzony gruntową ścieżką spacerową, pozostała część chłonna na wodę, trawiasta.
Dane metryczne i stan wiedzy na – 31 stycznia 2023 r.
Źródła:
Dendrologia – W. Seneta, W. Dolatowski, J. Zieliński
https://www.drzewa.nk4.netmark.pl
Tondos, Architektura Rzeszowa w okresie autonomii galicyjskiej, Rzeszów 1997.
Dzieje Rzeszowa t. II, pod red. F. Kiryka, Rzeszów
Encyklopedia Rzeszowa, pod red. J. Draus, G. Zamoyski, Rzeszów 2011
Historia drzew i otoczenia wokół:
Aleja pod Kasztanami jest jedną z bardziej znanych ulic Rzeszowa, położoną wzdłuż fosy zamkowej, a jej nazwa wzięła się od kasztanów, które kiedyś na niej rosły. Powstała w końcu XVIII w., a jej zabudowę stanowią wille czyli dawne domy w ogrodzie, które wraz z osobą architekta Mateusza Tadeusza Tekielskiego zyskały bardziej swobodne formy, bardzo wtedy lubiane wśród znanych architektów. Przy projektowaniu i budowie willi tego typu architekci inspirowali się wieloma, także romantycznymi źródłami, nie tylko stylami historycznymi oraz powracano wtedy do zagadnień architektury „swojskiej”. W drugiej połowie XIX w. budowanie willi śródmiejskich, które określano także „willami pięknej architektury” lub „willami w ozdobnym stylu stawianym na letnie mieszkania” łączyło się z neoromantyzmem, a specjalne zarządzenia państwowe regulowały ten rodzaj budownictwa. M. T. Tekielski pierwszy w Rzeszowie dom w ogrodzie zbudował przy Alei pod Kasztanami numer 8 dla Włodzimierza Pilińskiego, a obok powstał własna willa tego architekta, pod numerem 10, w latach 1899 i 1900. Pierwszy z tych domów został prawdopodobnie zaprojektowany według wiedeńskich wzorów firmy „Cottage”, która opracowała typ niedrogiej willi podmiejskiej o lekkiej konstrukcji. Szczególnie pod koniec XIX w. chętnie budowano tego typu siedziby, gdzie obok ścian murowanych stosowano lekkie konstrukcje ścian szachulcowych z bogatą dekoracyjną stolarką, szczególnie w części wiązania dachowego i dużych werand dookoła domu. Willa Pilińskiego została wybudowana na rzucie szerokiego prostokąta z murowaną werandą, jednokondygnacyjna z zagospodarowanym poddaszem. Widoczne są tyrolskie ukształtowanie drewnianego detalu. Późniejsza willa Tekielskiego składa się z frontowego traktu ze smukłą wieżyczką oraz z drugiego traktu. Na elewacji umieszczono zegar słoneczny oraz symbole zawodu architekta: sowę, cyrkiel, przykładnicę i trójkąt oraz łaciński napis „Vidis horam, nescis horam”. Jest to kompozycja modelu willi z wieżyczką, delikatnie wprowadzającą tyrolskie linie wycięć elementów drewnianych. Kolejny architekt Kazimierz Hołubowicz – miejski budowniczy jest autorem willi przy Alei pod Kasztanami numer 2-6,która pełni szczególną rolę w kompozycji tej części miasta. Jest to długi, jednokondygnacyjny dom z mansardowym dachem, a została wybudowana dla państwa Jabłońskich w latach 1903 – 1906. W niszy na froncie elewacji tego budynku umieszczono popiersie Adama Mickiewicza. Na tej ulicy znajduje się także jedna z dwóch dawnych barokowych kordegard Pałacu Letniego Lubomirskich.